Saç dökülmesinin erkeklerde ve kadınlarda görülen nedenleri birbirinden bir hayli farklıdır. Biz bu bölümde, bu iki grup dökülmeyi ayrı ayrı ele alacağız. İlk olarak erkeklerde görülen saç dökülmesinin çeşitli nedenlerini betimleyerek başlıyoruz. Daha sonraysa, aynı betimlemeyi kadınlarda görülen saç dökülmesi nedenleri için yapacağız.

Erkeklerde Görülen Saç Dökülmesinin Nedenleri

Erkeklerdeki saç dökülmelerinin nedenlerinden çoğu, aşağıda sıralanan nedenlerden birine bağlanabilir;

*Erkek tipi kellik (androjenetik alopesi),

*Kaza, cerrahi, kimyasal ya da termal yanıklardan dolayı oluşan yara izleri,

*Örgü veya dokuma gibi saçı gereğinden fazla çekme nedeniyle oluşan saç dökülmesi,

*Kalıtım (ailedeki saç dökülmesi öyküsü),

*Tıbbi durumlar ve kullanılan ilaçlar,

*Hormonlarda meydana gelen değişiklikler.

Saçınızın dökülme nedenini tek başına ortaya koyamasa bile erkek saç dökülmesine neden olan gerekçeyi tanımlamak, ideal tedavi planınızı belirlemenin ilk adımı olarak görülmelidir.

Erkek Tipi Saç Dökülmesi (Androjenetik Alopekya)

Adından da anlaşılacağı üzere erkek tipi kellik, genellikle öngörülebilir bir düzenlilik sergiler. Saç dökülmesi, şakakların üstündeki saç çizgisindeki kayıplarla başlar ve yavaş yavaş geriye doğru çekilir. Erkek tipi kelleşme, erkekler özelinde görülen saç dökülmesinin en yaygın nedenidir ve saç dökülmesi vakalarının % 95’inden daha fazlasını meydana getirir. Bu kellik tipi, saç köklerinin zaman içinde yeniden büyümesini durdurana dek kademeli bir şekilde azalmasına neden olur. Yeterince dikkat edilmezse, sonunda yalnızca başın arka kısmındaki ve yanlarındaki saçların kaldığı bir noktaya kadar ilerler. Ancak zamanında gerçekleştirilen bir tedavi ile bu sonuçlar ortadan kaldırılabilir.

Düzensiz Saç Kaybı (Alopecia Areata)

Erkek tipi saç dökülmesinin çok daha az yaygın olan bir türü, alopesi areata olarak da bilinen düzensiz saç dökülmesi ve lekeli kelliktir. Alopesi areata aslına bakılırsa otoimmün bir hastalıktır ve vücudunuzun bağışıklık sistemi saç köklerinize saldırdığında ortaya çıkar ve saçsız ciltte pürüzsüz yuvarlak bir yama bırakır. Bunun dışında, sağlıklı insanlarda da düzensiz saç kaybı ortaya çıkabilir.

Saç Kaybına Neden Olan Diğer Etmenler

Erkeklerdeki saç dökülmeleri, dışsal faktörlerden de kaynaklanabilir. Örneğin, ailede ölüm gibi travmatize edici bir olayın yaşanması ya da kanser, kalp problemleri ya da yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar yüzünden saçlar dökülebilir.

Saç Kaybının Sınıflandırılması: Norveç Ölçeği

Erkek tipi kellik, erkek saç dökülmesinin en yaygın ve en öngörülebilir biçimi olduğundan, erkeklerin saç dökülme seviyelerini belirlemelerine yardımcı olmak için Dr. James Hamilton (ve daha sonra Dr. O’Tar Norwood tarafından güncellenmiştir) tarafından görsel bir ölçek geliştirilmiştir. Norwood ölçeğini kılavuz olarak kullanarak bireysel saç dökülmesi sınıflandırmanızı tanımlayabilirsiniz. Bosley, saç dökülmesinin tüm aşamaları için saç dökülmesini ortadan kaldıracak çözümler sunarken, saç dökülmenizi ne kadar çabuk ele alırsanız, saçınızı koruma şansınız o kadar artacaktır.

• Sınıf 1; Görünür saç dökülmesi olmayan bir saçlı başı temsil eder.
• Sınıf 2; Uzaklaşan bir saç çizgisinin başlaması ve şakak bölgesinde bir miktar durgunluk ile karakterize edilir.
• Sınıf 3; Şakakların üzerindeki saçlarda ve alından uzaklaşmada daha belirgin bir düşüş gözlenir. Bu sınıftaki saç dökülmesi, tepe noktası üzerinde belirginleşmeye başlar.
• Sınıf 4; Saç dökülmesi tepe noktasında daha belirgin hale gelebilir veya hastalar şakakların ve/veya alnın üzerinde belirgin saç dökülmesine sahip olabilir.
• Sınıf 5; Saç dökülmesi, saç derisinin önünü ve arkasını etkiler, ön saç çizgisinin sadece küçük bir saç dökülmesi alanı ile üstte oldukça geniş bir saç dökülmesi alanı vardır.
• Sınıf 6; İleri seviyede saç dökülmesinin görülmesidir. Kafanın iki tarafını birleştiren saçların ortadan kalkması veya tamamen kaybolmasıyla oluşur. Transplantasyon için hala yeterli donör kılı olabilir; ancak, sonuçlar sınırlı olabilir.

Kadınlarda Saç Dökülmesinin Nedenleri

Kadınlarda saç dökülmesinin en yaygın nedenleri şunlardır;

*Kadın tipi saç dökülmesi (androjenetik alopesi),

*Traksiyon saç dökülmesi (traksiyon alopesi),

*Yanık veya büyük ameliyat izleri,

*Şok diyetler ve yetersiz beslenme,

*Doğum kontrol hapları,

*Aşırı stres,

*Demir eksikliği,

*Hamilelik ve menopoz gibi hormonal dengesizlikler,

*Büyük çaplı ameliyatlar,

*İlaçlar,

*Troid fonksiyonunu etkileyen endokrin durumlar,

*Lupus benzeri sistematik hastalıklar.

Kadınlarda Saç Dökülmesinin Etkileri

Saçların kaybedilmesi, kadın erkek fark etmeksizin, her bir birey için genel olarak travmatik bir deneyim olarak yaşanır. Ancak, özellikle kadınlar açısından saç dökülmesinin hem bireysel benlik hem de duygusal durum üzerinde erkeklere kıyasla çok daha sert ve olumsuz etkileri olduğunu söylemek mümkündür.

Tümüyle sağlıklı saçlardan oluşan bir baş, genellikle güzellikle ve olumlu bir kendilik imajı ile ilişkilidir. Bu nedenle saç dökülmesinin sebebiyet verdiği psikolojik bir maliyet söz konusudur. İşin daha kötü yanı, kadın tipi saç dökülmesinin medyada ve tıp camiasında nadiren tartışılmasıdır. Şu durumda kadınların durumlarının nasıl ele alınacağına dair açık tartışmaların yürütülmesi zorlaşacaktır.

Düşünülenin ve inanılanın aksine, kadınlarda görülen saç dökülmesi vakaları oldukça yaygındır. Genel olarak söylemek gerekirse, 40 yaşına dek saç dökülmesi yaşayan kişilerin neredeyse % 40’lık bir kısmını kadınlar oluşturmaktadır. Kadınlarda görülen saç dökülmesi hadiselerinin otuzdan fazla nedeni sayılıp dökülebilse de vakaların birçoğundan yalnızca birkaç gerekçe sorumludur ve bu sorunların büyük bir kısmı uygun tedaviler vasıtasıyla çözülmektedir.

Kadın Tipi Saç Dökülmesi (Androjenetik Alopeci)

Kadınlarda en sık biçimde görülen saç dökülmesi türü, kadın tipi saç dökülmesidir. Androjenetik alopesi (aynı terim erkek tipi saç dökülmesini tarif etmek için de kullanılır) olarak bilinen bu kalıtsal durum, aile hikâyeniz hem anne hem de baba tarafından genetik olarak size geçmiş olabilir.

Gerçek şu ki kadınların saç çizgileri nadir bir biçimde erkeklerinki gibi çekilir. Bunun yerine, genellikle başın tepe noktasından yayılan saçların dökülmesi ile başlar. Bu yaygın saç incelmesi, kafa derisi boyunca yavaş yavaş yayılacaktır. Eğer gözle görülür, somut bir incelme yaşadığınızı fark ederseniz, hızlıca tedaviye yönelebilirsiniz. En iyi tedavi sonuçlarını alabilmek için durumunuzun daha da kötüye gitmesini beklemenize gerek yoktur. Uzman bir doktor, saç dökülmenizin tedavisi için hangi uygulamanın en uygun olduğunu anlamanızda size yardımcı olabilir.

Çekme Sonucu Saç Dökülmesi (Traction Alopecia)

Kadınların saçlarını bağlama ya da örmeleri sonucunda sıkça çekmeleri, kafa derisinde strese ve nihayetinde saç dökülmesine neden olabilir. Traksiyon alopesi olarak bilinen bu tip saç dökülmesi, zaman içerisinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Peruklar, saç bantları, örgüler veya aşırı sıkı başlıklar kullanmak gibi bir dizi başka faktör nedeniyle ortaya çıkabilir. Kimi zaman trikotillomani olarak bilinen bir bozukluk nedeniyle, kadınlar saçlarını kendi elleriyle yolabilir.

Kadınlarda Saç Dökülmesinin Diğer Nedenleri

Yukarıda anlatılanlar da dâhil olmak üzere, daha az yaygın olsa bile diğer yaşam tarzlarından kaynaklanan faktörler ve tıbbi durumlar, kadınlarda saçların dökülmesine ve saç incelmesine neden olabilir. Saç dökülmenizin nedeninden veya tedavi edilip edilemeyeceğinden emin değilseniz, saç dökülmenizin olası tıbbi nedenlerini onaylayabilmesi veya ortadan kaldırabilmesi için öncelikle sağlık uzmanınızı ziyaret etmeniz, sizin adınıza her zaman en iyi seçenektir.

Kadın Tipi Saç Kaybının Sınıflandırılması: Ludwig Ölçeği

Kadın tipi saç dökülmesi, geleneksel olarak genetik saç dökülmesinin aşamalarını üçe ayıran Ludwig ölçeği kullanılarak sınıflandırılmaktadır.

• Tip 1; Saç dökülmesinin kafa derisinin ön kısmında ve üstünde başlayan kadın tipi saç dökülmesinin en erken aşamasıdır. Saç kaybınızı bu seviyede fark etmeyebilirsiniz; ancak saçlarınızı kafa derinizin merkezine bölmek genellikle saç dökülmenizi daha görünür bir hale getirecektir. Tedavi seçenekleri, saç restorasyon prosedürlerine ek olarak düşük seviyeli lazer tedavisi, minoksidil veya trombosit açısından zengin plazmayı içerebilir.
• Tip 2; Kafa derisinin ayrı bölgeleri, saçların incelmesi nedeniyle görülebilir. Bu zamana kadar, saç hacminde incelme, dökülme ve azalma görülebilir. Orta derecede saç dökülmesi olan kadınlar, genellikle saç ekimi prosedürü için en iyi adaylardır.
• Tip 3; En şiddetli saç dökülmesidir. Başınızın tepe noktasında tam saç dökülmesi olabilir. Yoğun saç dökülmesi, etkilenen bölgeyi tedavi etmek için yeterli greft oluşturmada önemli bir zorluktur. Bununla birlikte, genellikle, uygun tedavi ile görünümünüzde önemli bir iyileşme sağlanabilir.

Saç Kaybının Diğer Nedenleri

Traction Alopecia

Bu neden, en çok atkuyruğu yapan, saçını sıkı ören veya tipik biçimde saçın olanca kuvvetle çekilerek yapılan saç stillerini benimseyen kadınlarda bulunur. Bundan başka, saçların sıkıca fırçalanması, ısıyla biçimlendirilmesi ve kaba kafa derisine yapılan masajlar kütiküle zarar vererek saç dökülmesini tetikleyebilir. Bir başka deyişle, bu son neden, tekil saç tellerinin zayıflamasına ve kopmasına neden olarak genel saç hacmini azaltır.

Trikotillomani

Bu neden, saç kıllarının kompulsif olarak çekilmesi ve bükülmesinden kaynaklanan bir saç kaybı çeşididir. Saç köklerinin sürekli ekstraksiyonu nedeniyle kalıcı saç dökülmesi meydana gelebilir. Bu bozukluk, ergenliğin başlangıcında başlar ve genellikle yetişkinlik boyunca devam eder.

Alopecia Areata

Bu durum “leke kellik” olarak da bilinen otoimmün bir hastalıktır ve sadece tek bir yerden (alopecia areata monolocularis) tüm kafa derisine (alopecia totalis) veya her bir saç telinden (alopecia areata universalis) tüm vücuda yayılacak kadar saç dökülmesine neden olabilir. Saç foliküllerinin uykuda kalmasından kaynaklandığı düşünülse de alopesi areata tarzı saç kaybını tetikleyen şey tam olarak bilinmemektedir.

Cicatricial Alopecia

Bu sorun, saç folikülünü yok eden, skar dokusu ile değiştiren ya da kalıcı saç dökülmesine neden olan, nadir görünen farklı hastalıklar grubuna işaret eder. Saç dökülmesine şiddetli kaşıntı, ağrı ve yanma eşlik edebilir ve dökülme hızla ilerleyebilir. Diğer durumlarda saç dökülmesi kademelidir, hiçbir semptomu yoktur ve bazen uzun süreler boyunca fark edilmez. Kimi zaman skar alopesi olarak da adlandırılır ve her yaştan sağlıklı erkekte ve kadında ortaya çıkabilir.

Hipotiroidizm

Pek aktif olmayan bir tiroidin ve onunla ilgili ilaçların neden olduğu yan etkilerin, özellikle kaşların bir kısmında (sifiliz ile birlikte de görülür) incelmeye ve bununla bağıntılı olarak saç dökülmesine sebebiyet verdiği kanıtlanmıştır. Hipotiroidizm (aşırı aktif tiroid), alın bölgesiyle (frontal) ilgili olmasındansa kafatası yan bölgesiyle (parietal) ilgili olmasına rağmen, saç dökülmesine sebebiyet verebilir.

Diğer Tıbbi Nedenler

Büyük cerrahi operasyonlar, zehirlenme ve şiddetli stres gibi travmalar, telojen effluvium olarak bilinen bir saç dökülmesine neden olabilir. Buradaki çok sayıda kıl, aynı anda dinlenme fazına girerek hem erkeklerde hem de kadınlarda dökülmeye ve saçlarda incelmeye neden olur. Bu durum ayrıca kemoterapinin bir yan etkisi olarak da görülür. Kanser hücrelerini bölmeyi hedeflerken bu tedavi, saçın büyüme evresini de etkiler. Sonuç olarak saçların neredeyse % 90’ı kemoterapi başladıktan hemen sonra dökülür.

Geçici veya kalıcı saç dökülmesi, kan basıncı problemleri, diyabet, kalp hastalığı ve kolesterol dâhil olmak üzere çeşitli ilaçlardan da kaynaklanabilir. Vücudun hormon dengesini etkileyen herhangi bir ilacın belirgin bir etkisi olabilir; bunlar, hormon replasman tedavisi, steroidler ve bazı akne ilaçlarını içerir.

Saç Dökülmesine İlişkin Tedavi Seçenekleri

Saç dökülmesi açısından iki temel tedavi seçeneği vardır: cerrahi ve cerrahi olmayan saç dökülmesi tedavisi. Ameliyatsız saç dökülmesi tedavileri Propecia veya Laser comb gibi seçenekleri içerir. Cerrahi saç restorasyonu (saç ekimi) uzman bir doktor tarafından Foliküler Ünite Ekstraksiyonu (FUE) veya Foliküler Ünite Transplantasyonu (FUT) saç restorasyonu seçeneklerinden biri tercih edilerek yapılabilir.

Kalıtsal saç dökülmesinden muzdarip olanlar için maalesef kesin sonuçlar veren bir saç dökülmesi tedavisi yoktur. Bu gibi durumlarda, Propecia, Rogaine ve hatta Lazer tarağı gibi ilaçlar saç dökülmesinin ve kelliklerin ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Saç dökülmesinin erken aşamaları için bu saç dökülmesi çözümleri bazı saçların yeniden uzamasına yardımcı olabilir; ancak kaybolan saçları ve saç çizgisini tamamen geri getiremezler.

Genetik saç dökülmesinde kanıtlanmış tek kalıcı çözüm, saç ekimidir. Saç ekimi, donör alanından alıcı (incelme yaşanan) bölgeye saçları cerrahi olarak transfer etme mantığı uyarınca çalışır. Cerrahi saç ekimi, tek kalıcı ve en önemli saç çizgisi tedavisi olmakla birlikte, diğer saç dökülmesi çözümleri saç dökülmesine karşı mücadelenize yardımcı olabilir.